บันทึกของชาวต่างชาติ หมายถึง เอกสารหรือบันทึกที่ถูกเขียนขึ้นโดยชาวต่างชาติที่ได้เข้ามาเยี่ยมชม หรืออาศัยอยู่ในประเทศหรือภูมิภาคต่าง ๆ บันทึกเหล่านี้มักประกอบด้วยข้อมูลเกี่ยวกับการเดินทาง วัฒนธรรม การปกครอง การค้าขาย ศาสนา และประเพณีของพื้นที่ที่ผู้เขียนได้พบเจอ ซึ่งบันทึกเหล่านี้อาจเป็นการเขียนบันทึกส่วนตัว จดหมาย รายงานราชการ หรือแม้แต่หนังสือพิมพ์และวารสารในยุคนั้น โดยมักสะท้อนมุมมองและความคิดเห็นของผู้เขียนที่มาจากวัฒนธรรมที่แตกต่าง บันทึกของชาวต่างชาติถือเป็นแหล่งข้อมูลที่มีคุณค่าในการศึกษาประวัติศาสตร์ เนื่องจากช่วยให้เห็นภาพเหตุการณ์และชีวิตในอดีตจากมุมมองที่แตกต่างไปจากบันทึกทางประวัติศาสตร์ที่มาจากภายในประเทศ บันทึกเหล่านี้จึงเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่เสริมและบางครั้งยังเป็นการท้าทายมุมมองของคนในชาติได้อีกด้วย บันทึกของชาวต่างชาติสามารถใช้เป็นแหล่งข้อมูลสำคัญในการศึกษาประวัติศาสตร์ในหลายด้าน ดังนี้: การเสริมสร้างภาพรวมทางประวัติศาสตร์ บันทึกของชาวต่างชาติเป็นแหล่งข้อมูลที่สามารถใช้ร่วมกับเอกสารประวัติศาสตร์ในประเทศเพื่อให้ได้ภาพรวมที่สมบูรณ์ขึ้น เนื่องจากบางครั้งบันทึกภายในประเทศอาจมีข้อจำกัดในการบันทึกข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับบางเรื่อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีของเหตุการณ์ทางการเมือง หรือเรื่องราวที่มีความละเอียดอ่อน การได้เห็นมุมมองจากบุคคลภายนอกจึงช่วยให้เห็นถึงความเป็นกลางมากขึ้น เช่น บันทึกการเดินทางของนักสำรวจหรือทูตชาวต่างชาติ ที่มาเยือนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในช่วงสมัยกรุงศรีอยุธยา มักบอกเล่าถึงสภาพบ้านเมืองและการค้าขายที่มีรายละเอียดต่างจากบันทึกของชาวไทยในยุคนั้น การเติมเต็มช่องว่างทางประวัติศาสตร์ ในบางกรณี ประวัติศาสตร์ภายในประเทศอาจไม่มีการบันทึกเหตุการณ์บางเหตุการณ์หรือมีการบันทึกที่ไม่ครบถ้วน บันทึกของชาวต่างชาติที่เข้าไปอยู่ในช่วงเวลานั้นอาจเป็นแหล่งข้อมูลเสริมที่ช่วยเติมเต็มช่องว่างได้ ตัวอย่างเช่น บันทึกของชาวโปรตุเกสที่เข้ามาในเอเชียในช่วงศตวรรษที่ 16-17 เป็นหลักฐานสำคัญที่ทำให้เราทราบถึงสภาพสังคมและการค้าขายระหว่างประเทศในภูมิภาคในช่วงเวลานั้น การสะท้อนมุมมองจากภายนอก บันทึกของชาวต่างชาติช่วยให้เห็นมุมมองของคนต่างวัฒนธรรมที่มีต่อประเทศหรือภูมิภาคที่พวกเขาเยี่ยมชม ซึ่งบางครั้งอาจสะท้อนถึงความคิด ความเชื่อ และวัฒนธรรมที่แตกต่างจากประชาชนในประเทศที่ถูกบันทึก การเปรียบเทียบมุมมองนี้ช่วยให้นักประวัติศาสตร์สามารถวิเคราะห์และเข้าใจถึงวิถีชีวิตและค่านิยมในสังคมนั้น ๆ ได้ดียิ่งขึ้น เช่น บันทึกของมิชชันนารีชาวยุโรปที่เดินทางมาเอเชียมักบรรยายถึงศาสนาและประเพณีในลักษณะที่เปรียบเทียบกับคริสต์ศาสนา ทำให้เราเข้าใจถึงความแตกต่างทางศาสนาและวัฒนธรรมในช่วงเวลานั้น…
